Nhật ký của Mr. Joe tây

Đang thơ thẩn đọc Vnexpress thì thấy có bài về anh chàng này, tên Joe đến từ Vancouver Canada, 27 tuổi, đang học ĐH KHXH&NV ở Hà Nội. Báo nói về cái blog của anh này, đặc biệt ở chỗ nó được viết bằng Tiếng Việt. Vào xem thì thực sự bị ấn tượng bởi trình độ TV, cách viết, cách sử dụng ngôn ngữ của Joe - rất Việt Nam.JOE's BLOG
Dưới đây là một entry của Joe
Dưới đây là một entry của Joe
Trước hết mình phải nói mình thật sự không ngờ blog của mình sẽ lên báo, thật sự không ngờ hàng nghìn người sẽ xem, hàng trăm người sẽ vào comment! Nói một cách rất Việt Nam là mình cực … choáng!

Có nhiều người khen. Cũng có một số người nhận xét rằng một người Việt Nam đi nước ngoài học tiếng nước ngoài là chuyện khá là bình thường, tại sao dư luận cứ xôn xao khi có một người Tây sang Việt Nam học một chút Tiếng Việt? Và họ nói đúng! Mình có nhiều bạn Việt Nam mà trình độ Tiếng Anh giỏi hơn trình độ Tiếng Việt của mình nhiều, cực kỳ nhiều, nên mình thấy hơi xấu hổ, hơi không thoải mái khi có nhiều người khen tiếng Việt của mình quá xá và quá trời, làm cho mình tin xái cổ! (Mọi người ơi, chê mình một cái cho nó đỡ kiêu đi!)

Sự thật phũ phàng là đa số người Tây sống ở Việt Nam lại không chịu học Tiếng Việt. Họ bận. Họ mệt. Họ thấy là không cần. Chuyện này rất bi kịch. Bi kịch vì Tiếng Việt - và văn hóa Việt Nam nữa - thú vị vô cùng, tuyệt…cú mèo! Liệu có một ngôn ngữ phong phú bằng Tiếng Việt chăng? Liệu có dân tộc nào lại dễ gần, thân thiện như người Việt chăng? (Tất nhiên ngôn ngữ nào cũng phong phú, nhưng mà Tiếng Việt thì phong phú một cách rất … Việt Nam!) Và thêm một lý do kinh tế nữa: chỉ mỗi câu “Đùa! Tôi không phải là gà đâu!” lại có thể tiết kiệm cho mình hàng nghìn đô-la mỗi năm khi đi chợ hay mua sắm! (Tất nhiên phải nói dúng ngữ điệu!)

Nhưng mà đời là vậy. Cho dù có nhiều người nước ngoài sống ở Việt Nam mà không chịu học Tiếng Việt nhưng cũng có một cộng đồng người nước ngoài sống ở đây mà rất yêu Tiếng Việt, rất yêu Việt Nam - hơn cả cậu bé trong quảng cáo của Honda luôn! Mình có một số người bạn đến từ nhiều nước khác nhau mà nói Tiếng Việt rất giỏi, quá đỉnh luôn! Một nhóm bạn rất đặc biệt - đối với bọn mình thì Tiếng Việt là một ngôn ngữ …chung!

Mình có một người bạn đến từ nước Pháp chẳng hạn. Trình độ Tiếng Việt của anh ấy giỏi hơn cả trình độ Tiếng Pháp của mình, còn trình độ Tiếng Việt của mình lại giỏi hơn trình độ Tiếng Anh của anh ấy. Thế là nói chuyện bằng Tiếng Việt là đương nhiên rồi. Chắc người Việt ngồi xung quanh bọn mình ở quán cafe thấy rất buồn cười - hai người da trắng, mắt xanh (hai người mắt xanh thật!), nói chuyện với nhau bằng tiếng Việt! Nhưng mà bọn mình phải thế, không có cách nào khác!

Thỉnh thoảng mình đi chơi với nhóm bạn sinh viên của mình, có cả người Nhật, Canada, Mỹ, Pháp, Hàn Quốc, Lào, Ukraina, Trung Quốc, Mông Cổ…và ai cũng nói được Tiếng Việt hết. Tất nhiên không phải là Tiếng Việt chuẩn – gọi là Tiếng Việt “đủ để hiểu” - nhưng vẫn là Tiễng Việt, vẫn là “anh chị em” hết! Bạn thân của mình (bạn thân nhất ở VN) là người Nhật mà không biết Tiếng Anh (mình cũng không biết Tiếng Nhật - nếu không tính từ “ajinamoto”). Bọn mình gặp nhau, làm quen với nhau và hiểu nhau bằng Tiếng Việt, bằng ngôn ngữ thứ hai. Cũng có chuyện hai người nước ngoài sang Việt Nam rồi “cưa” nhau - và cuối cùng yêu nhau - bằng Tiếng Việt Nam của anh em chúng ta!

Mình thấy chuyện này rất thú vị, rất hay - thế giới càng ngày càng nhỏ. À, vì mình đang tham dự đám cưới ở bên Canada (thật ra là mấy đám cưới) nên mình không có nhiều thời gian lên mạng trả lời các comments của mọi người. Mọi người thông cảm nhé, lúc nào về Hà Nội mình sẽ chăm sóc blog một cách chu đáo hơn!

(À cũng có một chuyện là yahoo không cho phép mình có hơn 300 friends. Nhưng mọi người cứ gửi invite đi, có thể trong tương lai sẽ có cách add thêm bạn. Hoặc là gửi message cũng được, mình sẽ cố gắng trả lời.)

Đội hay không đội "nồi cơm điện"?
(Trích nhật ký mạng bằng tiếng Việt của Joseph Ruelle, người Canada, 27 tuổi)

"Nồi cơm điện" trong từ điển cuộc sống - tức là từ điển lý thuyết viết đúng theo suy nghĩ của người dân - thì nó sẽ được định nghĩa như sau: "Mũ bảo hiểm: hay còn gọi là nồi cơm điện. Xấu quá! Kệ! Không cần thiết!".
"Mũ dùng để đội khi đi xe máy, tăng độ an toàn nếu có tai nạn xảy ra" - đó là định nghĩa của từ "mũ bảo hiểm" theo từ điển tiếng Việt trên cái bàn làm việc của mình. Nhưng quyển từ điển này chỉ là một quyển bác học thôi. Nếu có từ này trong từ điển cuộc sống - tức là từ điển lý thuyết viết đúng theo suy nghĩ của người dân - thì nó sẽ được định nghĩa như sau: "Mũ bảo hiểm: hay còn gọi là nồi cơm điện. Xấu quá! Kệ! Không cần thiết!".

Mình cũng thích lái xe máy ở Hà Nội. Lúc mình mới học lái xe ở đây mình đi rất chậm. Cực kỳ chậm. Chậm như rùa. Hơn. Chậm như voi giậm chân trong rừng rậm (Mình đã mất 15 phút tra từ điển để sáng tác câu đó, mọi người cứ "nhấm nháp" nó đi!). Chậm đến nỗi lúc mình đi dọc đường Lê Duẩn có nhiều bà già đạp xe đạp đi qua vẫy tay rồi dần dần biến mất vào phía chân trời.

Nhưng mình đã biết lái xe máy hơn 3 năm rồi, và bây giờ mình đi quá nhanh. Trước đây (khi đi rất chậm), chắc là không cần đội mũ bảo hiểm đâu, vì lúc đó mình sẽ giống như "một gã điên đeo kính râm vào ban đêm". Tuy nhiên, bây giờ chắc là quá là cần thiết rồi, theo suy nghĩ của mình, theo lôgic của phương Tây, và theo vật lý nữa. Thế là mình lâm vào một tình cảnh rất khó xử: Ở Hà Nội, đội mũ bảo hiểm là không sành điệu. Đó chỉ là sự thật phũ phàng thôi, muốn hay không người ta cũng nghĩ như vậy. Và mình cũng là một phần của "người ta", thế là mình cũng nghĩ như vậy. Mọi người xin đừng hiểu lầm - mình không phải loại người thích sành điệu. Nhưng đồng thời, cũng là loại người không thích không sành điệu, thế là mới có vấn đề!

Túm lại, tất cả những khía cạnh của vấn đề này có thể được "co" thành một câu ngắn: "Thà một phút sành điệu rồi chợt tắt/Còn hơn buồn "nhà quê" suốt trăm năm". Mình có đồng ý với câu này không? (Không biết bác Xuân Diệu đội mũ bảo hiểm hay không nhỉ). Nếu đồng ý thì thôi, kệ mũ bảo hiểm đi, lái "không" thôi. Hay là mình quan điểm khác? Cái từ "nhà quê" mặc dù thường có nghĩa coi thường người đến từ các tỉnh lẻ, nhưng cũng là một từ hay, với ý nghĩa rất thân thiện. Mình có nhiều bạn đến từ các tỉnh lẻ và họ vui tính lắm, thông minh lắm, học đại học giỏi lắm, thường thì giỏi hơn cả người thành phố luôn.

Thế mình bị (được) coi như là người nhà quê cũng được. Đằng nào mình cũng sinh ra ở vùng núi, mình cũng là người lớn lên ở một nơi không có rạp Megastar. Bố mẹ mình thì ở dưới thành phố Vancouver nhưng mà đi lên công tác ở trên một thị trấn nhỏ ở phía bắc Canada, và sinh mình năm 1978 ở trên đó. Lúc 12 tuổi mình mới quay lại sống ở thành phố. Liệu đối với "dân núi" như mình thì đội mũ bảo hiểm có phải là chuyện bẩm sinh không nhỉ?

Hơn nữa, ở bên Tây hầu như ai mà đi xe máy đều đội mũ bảo hiểm hết. Thậm chí các trẻ em đi xe đạp cũng đội mũ bảo hiểm nhỏ. Vậy thì đội mũ bảo hiểm cũng chẳng có gì phải xấu hổ đúng không? Nhưng Việt Nam là Việt Nam (hoặc thỉnh thoảng là Việt Lam) và khi ở Roma thì... Mình phân tích như sau:

1. Không đội mũ bảo hiểm
Điểm có lợi: Sành điệu.
Điểm bất lợi: Dễ phải chuyển hộ khẩu ra Văn Điển.

2. Có đội mũ bảo hiểm
Điểm có lợi: An toàn. Và không có nhiều người nhận ra mình ở trên đường, không có nhiều người biết mình là người Tây. (Giống kiểu "ninja" của phụ nữ Việt Nam đội mũ và đeo khẩu trang, kính râm).
Điểm bất lợi: Không sành điệu.

3. Đội mũ bảo hiểm loại sành điệu
Điểm có lợi: Vừa an toàn vừa sành điệu.
Điểm bất lợi: Làm gì có mũ bảo hiểm loại sành điệu!

Ba sự lựa chọn khác nhau nhưng ba kết quả khó chịu như nhau. Nếu chỉ có ba sự lựa chọn này thì thật là buồn, thật là chán. Nhưng mà cuộc sống không bao giờ bất công như vậy đâu! Mình may mắn được biết đến một sự lựa chọn khác. Một sự lựa chọn không có một điểm bất lợi nào cả. Một sự lựa chọn vừa an toàn vừa sành điệu, vừa tốt cho kinh tế Việt Nam!

Đó là xịt gôm, bôi gel vào tóc thật nhiều, rất rất nhiều, như một thằng 18 tuổi con nhà giàu đi xe SH màu đen có đềcan hình con rồng trên chắn bùn. Như thế mái tóc của mình sẽ rất cứng, cứng như kim cương, cứng như ximăng. Mình bị ngã xe, đâm đầu vào vỉa hè thì chính là vỉa hè sẽ bị vỡ, chứ không phải đầu của mình đâu!
8.9.2006

(Nguồn: Lao Động Cuối tuần số 7 Ngày 22/09/2006)

Xấu xiếc gì!

Theo cái gọi là tiêu chuẩn sắc đẹp của Tây thì má phải cao, miệng phải to, và đôi mắt phải hơi ghê.Diễn viên Julia Roberts là một ví dụ tiêu biểu...
(Trích nhật ký mạng bằng tiếng Việt của Joseph Ruelle, người Canada, 27 tuổi)
Lần trước mình viết bài hơi triết học. Bây giờ mình sẽ quay lại viết kiểu vui vui nhé! Thật ra đây là chiến thuật mới của mình. Cẩn thận nhé, chiến thuật này hơi bị ác liệt đấy! Thỉnh thoảng những người viết blog cũng phải dùng chiến thuật này để gây ấn tượng mà!
Tại sao con trai Tây cứ thích cô gái trông không "Thúy Kiều" lắm?

Trong ba năm vừa rồi mình đã có nhiều cuộc nói chuyện như sau:
JOE: Ối giời ơi, cô kia xinh thế!
Bạn: Cái gì? Cô nào?
JOE: Cô kia kìa!
Bạn: Đâu? Mặc áo màu gì?
JOE: Cô mặc áo xanh xanh ấy!
Bạn: Hả? Cô kia á?
JOE: Ừa, xinh nhỉ! Bạn không thấy vậy à?
Bạn: Ối giời ơi, bó tay anh Joe!

Tóm lại, khái niệm về sắc đẹp không khách quan đâu! Theo cái gọi là tiêu chuẩn sắc đẹp của Tây thì má phải cao, miệng phải to, và đôi mắt phải hơi ghê (Tất nhiên mình đang nói về người con gái - lĩnh vực đặc biệt của mình!) Diễn viên Julia Roberts là một ví dụ tiêu biểu. Cô ấy xinh lắm, mồm to lắm, răng khỏe lắm, ăn quả dừa chắc không cần bổ ra đâu!
Với lại da phải hơi đen đen một chút. Có nhiều cô Tây kêu: "Eo ơi, da em trắng thế, em xấu quá, huhu!", đồng thời có nhiều cô Việt Nam kêu: "Eo ơi, em đen thế, chắc chắn em sẽ bị ế, huhu!". Cô Việt Nam nhìn cô Tây tắm nắng chắc thấy điên. Trái lại, cô Tây nhìn cô Việt Nam bôi kem làm trắng da chắc thấy dở hơi biết bơi. Và con trai Việt Nam nhìn lại hóa đơn vừa mua kem làm trắng da cho người yêu chắc thấy dở hơi biết bơi, biết nhảy và biết trượt patanh nữa!

Tắm ở đâu?

Nguời Việt có câu "Ta về ta tắm ao ta, dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn." Ngoài chuyện người Việt thích tắm, câu này thể hiện một cảm giác "yêu quê hương" khó bỏ qua. Cảm giác đó cũng hợp lý - nhiều người khuyên nên tắm "ao nhà" thôi - tuy nhiên mình xin phân tích câu này từ một điểm nhìn khác.

Theo ADN thì không ai là người Canada 100 phần trăm. Cũng như vậy, không ai là người Việt 100 phần trăm. Người Châu Âu , người Châu Phi, ai cũng thế thôi, ai cũng là "cơm thập cẩm" hết, không bao giờ có chuyện "100 phần trăm" đâu (ngoài lúc đàn ông Việt Nam uống rượu). Từ đó có thể hiểu là những người mà bây giờ khuyên nên "tắm ao nhà", đều đã được sinh ra nhờ "một số người" trong "các cụ ngày xưa" - có lẽ trước đây rất lâu - đã "tắm ao ngoài"!

Thế giới này đầy rẫy những sự mâu thuẫn tương tự như vậy. Ví dụ, ở bên Tây có nhiều người thích ăn chay (tất nhiên là không kể những người tu hành nhé). Nhưng các nhà khoa học cho biết vào thời nguyên thủy, đầu óc của loài người chỉ thực sự bắt đầu phát triển khi loài người bắt đầu biết ăn thịt. Có lẽ là vì cách đây 500.000 năm loài người ăn nhiều thịt quá nên bây giờ một số người có đủ "chất xám" quyết định sẽ không ăn thịt nữa? Tất nhiên phân tích như vậy hơi "tinh vi sờ ti con gà ri", nhưng dù sao cũng vui!

Ao ta, ao ngoài... dù sao quan trọng nhất vẫn là cái "duyên". Trong blog mình hay nhắc chuyện "cô xinh, gái đẹp" nên chắc có một số người nghĩ mình hơi (hay là rất) đáo để. Cũng đúng thôi! Nhưng đối với mình, "duyên" luôn là quan trọng nhất, mặc dù mình thích viết về "ngoại hình" hơn (dù sao thì con trai nào mà chả thích xinh!).

Ao ta, ao ngoài, chuyện vặt thôi. Có người tắm ao ta thấy rất hạnh phúc. Có người tắm ao ngoài cũng thấy rất hạnh phúc. Tóm lại, tắm ao nào cũng được miễn là không nhiều vi trùng quá!

Joseph Ruelle

(Nguồn: Lao Động Điện tử số 11 Ngày 20/10/2006)

Tiếng Việt của chúng ta
(Trích nhật ký mạng bằng tiếng Việt của Joseph Ruelle, người Canada, 27 tuổi)

Trước hết mình phải nói mình thật sự không ngờ blog của mình sẽ lên báo, thật sự không ngờ hàng nghìn người sẽ xem, hàng trăm người nhận xét! Nói một cách rất Việt Nam là mình cực... choáng!

Một số người nhận xét rằng người Việt Nam đi nước ngoài học tiếng nước ngoài là chuyện khá là bình thường, tại sao dư luận cứ xôn xao khi có một người Tây sang Việt Nam học một chút tiếng Việt? Và họ nói đúng! Mình có nhiều bạn Việt Nam mà trình độ tiếng Anh giỏi hơn trình độ tiếng Việt của mình nhiều, cực kỳ nhiều, nên mình thấy hơi xấu hổ, hơi không thoải mái khi có nhiều người khen tiếng Việt của mình quá xá và quá trời, làm cho mình tin xái cổ!

Sự thật phũ phàng là đa số người Tây sống ở Việt Nam lại không chịu học tiếng Việt. Họ bận. Họ mệt. Họ thấy là không cần. Chuyện này rất bi kịch. Bi kịch vì tiếng Việt - và văn hoá Việt Nam nữa - thú vị vô cùng, tuyệt... cú mèo! Liệu có một ngôn ngữ phong phú bằng tiếng Việt chăng? Liệu có dân tộc nào lại dễ gần, thân thiện như người Việt chăng?

Tất nhiên ngôn ngữ nào cũng phong phú, nhưng mà tiếng Việt thì phong phú một cách rất... Việt Nam! Và thêm một lý do kinh tế nữa: chỉ mỗi câu: "Đùa! Tôi không phải là gà đâu!" lại có thể tiết kiệm cho mình hàng nghìn đôla mỗi năm khi đi chợ hay mua sắm! (Tất nhiên phải nói đúng ngữ điệu!).

Nhưng mà đời là vậy. Cho dù có nhiều người nước ngoài sống ở Việt Nam mà không chịu học tiếng Việt nhưng cũng có một cộng đồng người nước ngoài sống ở đây rất yêu tiếng Việt, rất yêu Việt Nam - hơn cả trong quảng cáo của Honda luôn! Mình có một số người bạn đến từ nhiều nước khác nhau mà nói tiếng Việt rất giỏi, quá đỉnh luôn, như một anh bạn người Pháp chẳng hạn. Trình độ tiếng Việt của anh ấy giỏi hơn cả trình độ tiếng Pháp của mình, còn trình độ tiếng Việt của mình lại giỏi hơn trình độ tiếng Anh của anh ấy. Thế là nói chuyện bằng tiếng Việt là đương nhiên rồi. Chắc người Việt ngồi xung quanh bọn mình ở quán cafe thấy rất buồn cười - hai người da trắng, mắt xanh (hai người mắt xanh thật!), nói chuyện với nhau bằng tiếng Việt! Nhưng mà bọn mình phải thế, không có cách nào khác!

Thỉnh thoảng mình đi chơi với nhóm bạn sinh viên của mình, có cả người Nhật, Canada, Mỹ, Pháp, Hàn Quốc, Lào, Ukraina, Trung Quốc, Mông Cổ... và ai cũng nói được tiếng Việt hết. Tất nhiên không phải là tiếng Việt chuẩn - gọi là tiếng Việt "đủ để hiểu" - nhưng vẫn là tiếng Việt, vẫn là "anh chị em" hết! Bạn thân của mình (bạn thân nhất ở VN) là người Nhật mà không biết tiếng Anh (mình cũng không biết tiếng Nhật - nếu không tính từ "ajinamoto"). Bọn mình gặp nhau, làm quen với nhau và hiểu nhau bằng tiếng Việt, bằng ngôn ngữ thứ hai. Cũng có chuyện hai người nước ngoài sang Việt Nam rồi "cưa" nhau - và cuối cùng yêu nhau - bằng tiếng Việt Nam của anh em chúng ta!

Có nhiều người thích hỏi về việc học tiếng Việt của mình. Học tiếng Việt có khó không? Cái gì là khó nhất? Tại sao em biết từ này? Ai dạy? Cháu học ở đâu? Cháu có thích học tiếng Việt không?

Trên bàn làm việc của mình đang có hai quyển vở. Một là quyển mình sử dụng khi học ở trường. Quyển đó đầy đủ với những từ chuyên môn, những từ "xịn" (hiện tượng, trạng thái, tông tích, v.v...): Quyển thứ hai chắc thú vị hơn nhiều vì trong đó là những từ mình đã học qua bạn bè, hay là ở trên đường - tức là khi mình được tiếp xúc với người xe ôm, vệ sĩ, phục vụ...

Người Việt Nam có một đặc điểm rất hay. Đó là không ngại nói chuyện với người mới quen! Mình chỉ cần nói một vài câu dí dỏm là thoải mái luôn, là thành hai người bạn luôn, hay là hai chú cháu, hai anh em... Mình thấy người Việt sống với nhau rất tình cảm, nên cái cách gọi là "buôn dưa lê" của người Việt cũng rất tình cảm!

(Lao Động Cuối tuần số 13 Ngày 03/11/2006 )